İşitme cihazlarının ilkesi çok basittir: Ortamdaki ses dalgalarını alır ve onları yükseltir; gerekirse modüle eder ve kulağa gönderir. Bu genellikle kullanıcının işitme kaybını telafi eder.
Günümüzde kişisel ihtiyaçlara ve işitme kaybına göre farklı tiplerde işitme cihazları kullanılabilir.
Birçok işitme cihazı temelde benzer bir şekilde yapılmıştır. Bir yada iki mikrofonları,bir amplifikatörleri ve bir hoparlörleri vardır (veya profesyonellerin dediği gibi bir “alıcı”). Mikrofon ortam seslerini alır, bunları elektrik sinyalleri olarak işleyip kulağa yükseltilmiş bir şekilde iletir.
İşitme cihazının kalbinde ufak bir bilgisayar vardır. İşin sırrı: Modern işitme cihazları sesleri kullanıcının işitme kaybına ve o andaki işitme durumuna göre hassas bir şekilde ayarlanmış sofistike kontrol ve filtre programı ile sürekli olarak yükseltir. Bütün bunlara minyatür bir bilgisayar tarafından güç verir; bu bilgisayar, üreticisine bağlı olarak saniyede 200 milyon hesaplama yapabilir ve 16 milyon kadar transistörü olabilir. Bu da neredeyse gelişmiş bir ofis bilgisayarına eş değerdir.
Kulak Arkası Cihazlar (Behind The Ears – BTE)
Kulak arkası cihazlar her düzeydeki işitme kaybı için uygundur. Rahatça kulağın arkasına takılırlar ve farklı ebatları mevcuttur. Küçük seçenekler ise kulağın arkasında tümüyle kayboldukları için neredeyse “görünmez” dir. Ses kulağa dikkat çekmeyen çok ince bir tüp ile iletilir. Bu tüp de kişiselleştirilmiş kulak kalıbına gider. BTE cihazlarda elektronik aksam yerleştirmek için daha çok yer olduğundan çeşitli teknik opsiyonlara uygunlardır ve daha iyi bir amplifikasyon performansı sunarlar.
Kanal İçi Alıcı (Receiver In Canal – RIC)
Bu cihazlar normal BTE modellerinden daha küçüktür ve hafif ile ileri derecede işetme kayıplarında kullanılırlar. Ayrıca kulak arkasına da rahatlıkla takılabilirler. Bunları BTE cihazlarından ayıran özellik kabinin dışında bir hoparlör yada “alıcı” olmasıdır. Bu alıcı BTE modellerindeki gibi ince bir tüpün içinde kanala değil ince bir tüpün ucunda kulak zarına yakın bir yere yerleştirilir. Üretilen ses sadece kısa bir mesafe katettiği için iletim kaybı düşüktür, bu da daha az ses enerjisi gerektirir (pil ömrünü de uzatır).
Kulak İçi (In The Ear – ITE) İşitme Cihazları
Kulak içi cihazlar tümüyle kulak yada kulak kanalı içine yerleştirilirler. Elektronik aksam elle işlenen boş bir muhafazanın içine yerleştirilir. Bu özellik ITE çihazlarına dış kulağın (pinna) anatomik avantajlarından yararlanma fırsatı sağlar. Fakat ITE cihazlar sadece hafif ile ileri derecede işitme kayıpları için uygundur.
Kulaç içi sistemler aşağıdaki kategorilere ayrılabilirler:
ITE: ” Kulak İçi”
Bu işitme cihazı kulağın iç kısmını tümüyle kaplar (full shell). Avantajları: Uzun pil ömrü, daha iyi amplifikasyon, kulalnım rahatlığı.
ITE: ” Kanal İçi”
Bu işitme sistemi kulak kanalını tümüyle kapatarak, kulak kanalına yerleştirildiği için kulak kepçesi serbest kalır.
CIC: ” Tümüyle Kanal İçi”
İşitme cihazı okadar küçüktür ki tümüyle kulak kanalına yerleşir ve dışarıdan neredeyse görülmez. Bu cihazlarda genellikle cihazı kulak kanalından dışarı çekmek için bir misina bulunur.
Kemik İletimli İşitme Cihazı
Kimi hastalıklar sesin hava yoluyla kulak kanalına iletilmeyeceği şekilde kulağı etkiler, fakat titreşimler kafa tası kemikleri aracılığı ile iç kulağa iletilmelidir. Kemik iletimli işitme cihazları genellikle gözlüğün sapına entegredir (gözlük tipi işitme cihazları). Besteci Ludwig Van Beethoven, ihtiyaç nedeni ile kemik iletimli işitme cihazının ilk örneğini 1814 yılında icat etmiştir. Kuyruklu piyanosuna bir ucunu dişleri arasında tuttuğu tahta bir çubuk sabitlemişti, bu sadece neredeyse tümüyle sağır olmasına rağmen (otokskeroz nedeniyle) beste yaparken en azından piyanosunun seslerinin bir kısmını duyabiliyordu. Bu yolla piyanodan gelen müzik sesi Beethoven’ın dişleri ve kafatası aracılığıyla iç kulağa ulaşıyordu.
Kulak İçin ” Kontak Lens”
İlk görünmez (nano) işitme cihazı, Phonak’ın Lyric modeli, sadece birkaç yıl önce piyasaya sürüldü. Bu cihaz kulak zarının sadce 4mm gerisine, kulak kanalının derinliklerine yerleştirilir ve birkaç ay boyunca yerinde kalır. Bununla birlikte her tür işitme kaybı ve her kulak kanalı bu cihaza uygun değildir. Bu cihaz Türkiye’de satılmamakta, sadece sınırlı sayıdaki ülkelerde satışı yapılmaktadır.
Koklear İmplant (Cochlear Implant – CI)
“Cochela” sözcüğünün anlamı salyangoz kabuğudur. Koklear implant, geleneksel işitme cihazlarında az yada hiç faydalanamayan işitme sinirleri sağlam olmasına rağmen sağır yada çok ağır işitenler için bir işitme protezidir. Şöyler çalışır: Konuşma işlemcisi mikrofon aracılığı ile sesi ortamdan alıp elektirik sinyallerine çevirir. Bunlar da elektrik darbe düzenlerine dönüştürülüp radyo dalgaları şeklinde deriyi geçerek implanta ulaşır. Ardından implant bu sinyalleri çözer ve kokleadaki özel elektrotlara iletir. İşitme siniri bu elektirk sinyalleri tarafından uyarılır ve beyin de bu sinyalleri ses olarak algılar.